ΣΤΟ ΦΡΑΓΚΟΚΑΣΤΕΛΛΟ ΣΦΑΚΙΩΝ: Του Αγίου Νικήτα το πανηγύρι και τα Νικήτεια αγωνίσματα

15/09/2013 στο Κοινωνικά - Πολιτιστικά, Ρεπορτάζ

Οι εικόνες μεγαλώνουν με κλικ πάνω τους.

Εκατοντάδες και φέτος οι προσκυνητές στη Χάρη του Αγίου Νικήτα στο μικρό ιστορικό εξωκλήσι του στο Φραγκοκάστελλο Σφακίων για να προσευχηθούν και ν’ ανάψουν ένα κερί, αλλά και για να παρακολουθήσουν, τόσο την παραμονή όσο και σήμερα, ημέρα της εορτής, αθλητικούς αγώνες που διοργάνωσε για μια χρονιά ακόμα με πολύ επιτυχία ο Δήμος Σφακίων και η Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου.

Κάνετε κλικ εδώ να δείτε πλάνα από τη βιντεοσκόπηση:

Με ιερατικό συλλείτουργο από τον εφημέριο της Ενορίας του Φραγκοκάστελλου και των όμορων Ενοριών, προεξάρχοντος του πρωτοσύγκελου της Ιεράς Μητρόπολης Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων αρχιμανδρίτη κ. Αθανάσιο, τελέστηκε η Θεία Λειτουργία έχοντας κατακλυσθεί ασφυκτικά το μικρό ιστορικό εξωκλήσι στον κάμπο του Φραγκοκάστελλου από προσκυνητές και επισκέπτες, ντόπιους και ξένους, οι οποίοι αμέσως μετά τη λειτουργία πληροφορήθηκαν την τοπική ιστορία της παράδοσης με χαιρετισμό του Δημάρχου κ. Παύλου Πολάκη και την εμπεριστατωμένη αναφορά που έκανε η Καλλιόπη Γερωνυμάκη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια σύγχρονης ιστορίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Στη συνέχεια γεύτηκαν όλοι τη Σφακιανή φιλοξενία του καθιερωμένου πανηγυριού με καλό κρασί, ντόπιο τυρί και βραστό κρέας.

Στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος κ. Παύλος Πολάκης καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους κάνοντας σύντομη αναφορά στην τοπική εορτή, ενώ αργότερα σε δήλωσή του στα «Χ.Ν.» τόνισε για τα αθλήματα:

“ Τα αγωνίσματα σήμερα είναι αγώνες δρόμου, αγώνες ρίψεων, έχει 100 μέτρα σε διάφορες κατηγορίες, έχει τα 1.500 μέτρα και μετά έχει αγωνίσματα ρίψεων και σκοποβολής με αεροβόλου. Οι ρίψεις είναι δίσκος, είναι σφαίρα, το βόλι και είναι και άλμα εις μήκος. Προσπαθούμε να πάρουμε την άδεια για να φτιάξουμε έναν χώρο που να μπορεί να γίνει επίσημα σκοποβολή εδώ με την κατασκευή ενός υψώματος από την κάτω πλευρά που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν και μεγαλύτερα όπλα πέρα από τα αεροβόλα”.

«Το τοπίο που φιλοξενεί το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Νικήτα είναι ένα τοπίο γεμάτο από ιστορικά αινίγματα», τόνισε αρχίζοντας την ομιλία της η Καλλιόπη Γερωνυμάκη για να συνεχίσει υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων: “Η λήθη έχει τη συνήθεια να κάθεται πάνω στα αντικείμενα, όπως η άσπρη μπογιά πάνω στους ζωγραφισμένους τοίχους ή το άσπρο χαλίκι πάνω στο ψηφιδωτό δάπεδο. Ας προσπαθήσουμε όμως να ξετυλίξουμε σύντομα το νήμα της ιστορίας του πανηγυριού και της ιδιαίτερης γιορτής του. Στον χώρο που σήμερα αντικρίζουμε την Εκκλησία βρισκόταν κάποτε η αρχαία πόλη Νικήτα. Τα ίχνη της χάνονται στο χρόνο αλλά για τη ζωή γύρω από τον κάμπο του Φραγκοκάστελλου στους κατοπινούς αιώνες γνωρίζουμε περισσότερα. Κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο, δηλαδή μετά το 324 μ.Χ. η Κρήτη γνώρισε μια περίοδο οικονομικής ευημερίας και ειρήνης. Ο αποκλεισμός των Σφακίων από την ενδοχώρα στο βορρά ευνοούσε και τις εμπορικές δραστηριότητες των κατοίκων. Η ατμόσφαιρα αυτή είναι ορατή στα ευρήματα γύρω από την περιοχή του Φραγκοκάστελλου. Σε ολόκληρο τον κάμπο υπήρχαν αρκετές αγροικίες και καλλιέργειες. Η επιβλητική τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Νικήτα που κτίσθηκε στην περιοχή γύρω στα τέλη του 6^ου αιώνα μ.Χ., προδίδει την απήχηση της χριστιανικής θρησκείας και στις πιο απρόσιτες περιοχές του νησιού. Οι πρώτες επισκοπές δημιουργήθηκαν τότε στο νησί και τα Σφακιά υπάχθηκαν στην νεοσύστατη έδρα του Φοίνικα και της Αράδαινας. Όμως στους αιώνες που ακολούθησαν ο μεγάλος ναός ερειπώθηκε. Είναι πολύ πιθανό αυτό να συνέβη λόγω των ισχυρών εξακολουθητικών σεισμών που έπληξαν το νησί. Αυτή δεν ήταν η μοναδική αιτία. Τα αραβικά πλοία ολοένα περικύκλωναν το νησί, ώσπου το 823 κατόρθωσαν να το καταλάβουν ολόκληρο, εκτοπίζοντας τους Βυζαντινούς. Το 961 μ.Χ., ο Νικηφόρος Φωκάς ανακατέλαβε την Κρήτη. Μέσα σε αυτή τη συγκυρία η βυζαντινή κεντρική διοίκηση προσπάθησε να ενισχύσει το θρησκευτικό φρόνημα του κρητικού πληθυσμού μετά την μακρόχρονη υποτέλεια του στους Άραβες. Έτσι το στράτευμα του Φωκά μετέφερε τη λατρεία του Αγίου Νικήτα στο νησί. Δεν ήταν λοιπόν, ντόπιος άγιος, αλλά η λατρεία του ξεκινούσε από τη Βιθυνία. Όταν διαδόθηκε στα Σφακιά, άρχισε να γιορτάζεται στη θέση του Αγίου Γεωργίου. Ο έφιππος στρατιωτικός άγιος έγινε προστάτης του ντόπιου πληθυσμού από τους πειρατές, που ολοένα πλήθαιναν στο Αιγαίο. Σύμφωνα με τις πηγές, ο μικρός μονόχωρος ναός, που βλέπουμε μέχρι σήμερα κτίσθηκε στα 1196, με πρωτοβουλία μιας ρεθεμνιώτικης επισκοπής. Σε μια εποχή που τα περισσότερα μεσαιωνικά εκκλησάκια ήταν κτισμένα στους πρόποδες των βουνών, ο ναός του Αγίου Νικήτα παρέμεινε κοντά στη θάλασσα σαν ξόρκι για τα πειρατικά πλοία. Ήταν μία μόνο από τις συνολικά δεκαπέντε εκκλησίες που κτίσθηκαν την ίδια περίοδο σε ολόκληρο το νησί προς τιμή του Αγίου… Όμως από πού ξεπήδησε η παράδοση των αθλητικών αγώνων στα Σφακιά; Η παράδοση λέει πως οι Σφακιανοί καθιέρωσαν τους αγώνες επειδή πίστεψαν σε ένα άλλο θαύμα του Αγίου. Μεταφέρω αυτούσια την περιγραφή του από τον ιστορικό Θεοχάρη Δετοράκη: « Ύστερα από (…) τη θαυματουργική λύτρωση της αιχμάλωτης κόρης, όλοι οι Σφακιανοί ήθελαν τον άγιο δικό τους. Στο τέλος συμφώνησαν να γιορτάζουν τον ένα χρόνο τα ανατολικά χωριά των Σφακίων και τον άλλο τα δυτικά. Κάποτε, όμως, έχασαν τη σειρά και συγκεντρώθηκαν όλοι μαζί την ημέρα της εορτής του Αγίου. Και επειδή καμιά παράταξη δεν ήθελε να υποχωρήσει, κινδύνευσε να γίνει συμπλοκή και αιματοχυσία. Όμως, την κρίσιμη στιγμή κανένα από τα σαράντα τουφέκια των Σφακιανών δεν εκπυρσοκρότησε.

Οι παριστάμενοι θεώρησαν πως αυτό ήταν ένα δεύτερο θαύμα και αποφάσισαν να οργανώσουν στο εξής μεγάλο πανηγύρι για τον Άγιο και αθλητικούς αγώνες στη μνήμη της δικής τους φιλονικίας. ΟΙ αγώνες περιλάμβαναν το τρέξιμο, το άλμα, το χορό, την τοξοβολία, τη ρίψη σφαίρας και αργότερα – καθώς η τεχνολογία του πολέμου εξελισσόταν – την σκοποβολή…”.