ΣΤΟΥΣ ΚΑΜΠΟΥΣ ΚΕΡΑΜΕΙΩΝ: Πανηγύρι Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και εκδήλωση μνήμης αγωνιστών…

08/05/2013 στο 2013, Ρεπορτάζ στα Χανιώτικα νέα

Χωριό με ιστορία οι Κάμποι στα Κεραμιά του Καλλικρατικού Δήμου Χανίων, γιόρτασαν σήμερα τον πολιούχο Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο στον δίκλιτο Κεντρικό Ιερό Ναό της πλατείας του χωριού. Στην πανηγυρική Θεία Λειτουργία προεξήρχε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Δαμασκηνός. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε εκδήλωση τιμής και μνήμης με επιμνημόσυνη δέηση στο παρακείμενο μνημείο υπέρ των θυμάτων της 8ης Μαΐου 1944 και λοιπών αγωνιστών που συμμετείχαν στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες του έθνους.

Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, ο Δήμος Χανίων, η Τοπική Κοινότητα Κάμπων και ο Πολιτιστικός Σύλλογος του μαρτυρικού χωριού. Το «παρών» έδωσαν από την πλευρά του Δήμου Χανίων οι αντιδήμαρχοι κ. Δημήτρης Λειψάκης και Ελευθέριος Αμπαδιωτάκης, ενώ από την Περιφέρεια ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης Χανίων κ. Νίκος Καλογερής.

Συντονιστής της εκδήλωσης ήταν ο Νίκος Περράκης ενώ πρωτεργάτες της ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Κάμπων Αναστάσιος Πολιτάκης με τον Αντώνιο Γαρμπιδάκη πρόεδρο της Τοπικής Κοινότητας Κάμπων. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο αρχιτέκτων πολιτικός μηχανικός Μιχάλης Κατσανεβάκης, ο οποίος ανάλυσε τα ιστορικά γεγονότα εκείνης της θλιβερής περιόδου. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης Νίκος Καλογερής, ο αντιδήμαρχος Χανίων Ελευθέριος Αμπαδιωτάκης και ο εκπρόσωπος του τοπικού διαμερίσματος Κάμπων Αντώνιος Γαρμπιδάκης.

«Σας καλωσορίζουμε στους Κάμπους Κεραμιών για να τιμήσουμε τη μνήμη των αγωνιστών που εκτελέσθηκαν από τους Γερμανούς πριν από 69 ακριβώς χρόνια. Σας καλωσορίζουμε σε μια εκδήλωση μνήμης αλλά και συλλογισμού. Να αναλογιστούμε την ιστορία μας, τους αγώνες του Ελληνισμού, τις θυσίες των προγόνων μας διότι ο λαός που ξεχνά την ιστορία του είναι καταδικασμένος σε αφανισμό. Έχουμε πανηγύρι στους Κάμπους σήμερα εορτάζουμε τη Χάρη του πολιούχου μας Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, αλλά έχουμε και ημέρα πένθους διότι αυτή την ημέρα διάλεξαν οι φασίστες να εκτελέσουν 37 παλικάρια από αυτό το χωριό», υπογράμμισε στο καλωσόρισμά του ο κ. Νίκος Περράκης.

Ο κ. Νίκος Καλογερής σημείωσε ότι «οι απελευθερωτικοί αγώνες της πατρίδος μας είναι τα μονοπάτια του παρελθόντος που ανοίγονται μέσα στο παρόν για να βαδίσουμε διατηρώντας ακέραιη την ταυτότητά μας ως Έλληνες. Αυτά τα μονοπάτια απαραίτητα σήμερα παρά ποτέ κάνουν φωτεινές πινακίδες τις λέξεις τιμή, αξιοπρέπεια, γενναιότητα και ελευθερία…».

Από την πλευρά του ο κ. Ελευθέριος Αμπαδιωτάκης ανέφερε ότι: «η πίστη μας στους αγώνες των προγόνων μας για ελευθερία είναι πάντα ζωντανή και η ευθύνη μας απέναντι σε εκείνους, μας καθιστά υπόχρεους απέναντι στα ιδανικά της Δημοκρατίας μας… Το δικό μας χρέος, ιδιαίτερα αυτές τις δύσκολες εποχές που βιώνει η χώρα μας, είναι να διαφυλάξουμε τα πανανθρώπινα ιδανικά τους, να τα υπερασπιστούμε και να τα κάνουμε πράξη, μεταγγίζοντας τα στα παιδιά μας», ενώ ο κ. Αντώνιος Γαρμπιδάκης είπε: « Κάνουμε ένα μνημόσυνο στους ήρωες νεκρούς μας για να αναδείξουμε τις αξίες, τα ιδανικά και τους αγώνες τους κατά των Ναζί για τα γεγονότα που διαδραματίσθηκαν στην περιοχή μας και θα αναφερθεί στην πορεία ο κεντρικός ομιλητής».

Ο κ. Αναστάσιος Πολιτάκης τόνισε ότι «το μνημόσυνο αυτό γίνεται για πρώτη φορά φέτος επίσημα και πρέπει να καθιερωθεί, να γίνει θεσμός», ενώ ο κ. Μιχάλης Κατσανεβάκης τόνισε: «Στους Κάμπους λέμε και Κάμπους δεν βλέπουμε καθόσον πρόκειται για μια βραχώδη και εντελώς άνυδρη περιοχή με τη μοναδική πηγή να βρίσκεται στα Λευκά Όρη σε 1400 μέτρα περίπου υψόμετρο και η περιοχή αυτή εκτίνεται από το Κατωχωριανό φαράγγι μέχρι τις πιο ψηλές κορφές των Λευκών Ορέων που μερικές από αυτές ξεπερνούν τα δύο χιλιάδες μέτρα σε υψόμετρο. Αυτός ο άγριος τόπος που κατοικείται συνεχόμενα εδώ και χίλια χρόνια γέννησε ανθρώπους αδούλωτους, φιλελεύθερους, δημοκράτες, Χαϊνηδες και αντάρτες που αντιστάθηκαν σε κάθε κατακτητή και σε όλες τις εποχές… Η συμμετοχή του χωριού συνεχίστηκε σε όλους τους αγώνες του έθνους και σε όλες τις επαναστάσεις και τα κινήματα με άξιους οπλαρχηγούς και άνδρες που στην επανάσταση του 1897 ξεπερνούσαν τους 220. Έτσι και όταν τον Μάη του 1941 οι Ναζί κατέλαβαν την Κρήτη, οι Κάμποι έγιναν έδρα αντίστασης και λημέρι ανταρτών. Πέραν των λοιπών αντιστασιακών δράσεων στις 25 του Μάρτη του 1944 αντάρτες του ΕΛΑΣ και μέλη της οικογένειας Ποντικάκη αφοπλίζουν 50 ταγματασφαλίτες του Παπαγιαννάκη στους Κάμπους. Λίγες μέρες αργότερα 16 Απριλίου το Πάσχα στη γειτονιά “Γέρο Πρίνος” γίνεται μεγάλη συγκέντρωση και γιορτή όπου συμμετέχει όλο το αντάρτικο του Νομού Χανίων μέχρι και ο Βαγγέλης Κτιστάκης από την κυβέρνηση πάνω του βουνού ή Κορυσιάδων. Τα παραπάνω τα μάθανε οι Ναζί από τους δοσίλογους και στις 7 Μαΐου το βράδυ μόλις νύχτωνε μπήκαν στο χωριό, ήταν πανηγύρι και μετά από συμπλοκή σκοτώσανε τον Βασίλη Ποντικάκη και τους υπόλοιπους τους πιάσανε, τους δέσανε και την άλλη μέρα το πρωί τους πήγανε στη Ραμνή Αποκορώνου πρώτα, στου Μπαμπαλή. Στη Ραμνή είχαν στήσει 35 από αυτούς να τους εκτελέσουν αλλά την τελευταία στιγμή δόθηκε διαταγή να πάνε όλοι στην Αγιά για ανακρίσεις. Λέει στο τραγούδι του ο Νικολής Ποντικάκης «εόρταζε όλο το χωριό με ανοιχτές τις πόρτες μα φέρανε τους Γερμανούς οι προδότες. Εφέρανε τους Γερμανούς και το χωριό κυκλώσαν και τους πολλούς επιάσανε και άλλους εσκοτώσαν». Μετά λέει ο Πέτρος Παπουτσάκης από ποίημα δικό του πάλι, « Διαταγή εδόθηκε από το στρατηγείο να στείλουν όλους στην Αγιά, εκεί είναι το σφαγείο». 24 Καμπιανούς, 154 Ιταλούς αιχμαλώτους, τους Εβραίους των Χανίων και μία ομάδα από την Ανατολική Κρήτη τους επιβίβασαν στο “Ταναϊς” στις 8 Ιουνίου του 1944 και την άλλη μέρα τα ξημερώματα τους βύθισε αγγλικό υποβρύχιο».

Τέλος κλήθηκε στο βήμα η κα Βαρβάρα Χαραλαμπίδη, πολιτικός μηχανικός η οποία διάβασε το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο της γιαγιάς της Ευαγγελίας Νικολακάκη-Μανιουδάκη, “Οι Εραστές της Λευτεριάς”. «Η νύχτα είχε πανσέληνο… η αυγή ήταν του Μάη! 1944, 7 Μαΐου, παραμονή της εορτής του Αγίου Ιωάννου. Ο εσπερινός στην κεντρική εκκλησία του χωριού μας, Κάμποι Κυδωνίας, που θα γιόρταζε την επομένη, είχε τελειώσει. Σε κάθε σπίτι ήταν όλα έτοιμα για να φιλοξενήσουν τον επισκέπτη που θα ‘ρχότανε για τη χάρη του Αγίου, παρόλο που υπήρχε μεγάλη φτώχεια εξ αιτίας της κατοχής των Γερμανών. Στην είσοδο του χωριού από τα βόρεια υπήρχε το καφενείο του Μιχαήλ Καλογερή, γιού του καπετάνιου Γιάννη Καλογερή. Μέσα στο καφενείο βρισκόταν οι Μιχάλης Καλογερής, ο γιός του Γιάννης, τα αδέλφια του Δημήτρης και Γεώργιος, ο ανιψιός τους Γιάννης μαζί με την αδελφή του Ελένη, παιδιά του αδελφού τους Ανδρέα, ο Βασίλης Ανδρέου Παπαδάκης, ο Γεώργιος Γεωργ. Παπαδάκης, ο Κωστής Μ. Παπαδάκης, που έπαιζε λύρα, ο Κώστας Χελουδάκης, που έπαιζε λαούτο. Οι δύο γαμπροί του Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης και Παναγιώτης Κελαïδής από τα Μεγάλα Χωράφια παντρεμένος με την πρώτη κόρη Αγγελική και ο Βασίλης Ποντικάκης, αρραβωνιασμένος με τη δεύτερη κόρη την Ελπίδα.

Οι οργανοπαίχτες ξεκίνησαν. Το γλέντι άρχισε. Πρώτος στο χορό ο Βασίλης, ο αρραβωνιαστικός της Ελπίδας και όλοι στον κύκλο του χορού, λεβέντες χορευτές. Ο Βασίλης είχε στη μέση του το πιστόλι που είχε πάρει από τους Γερμανούς στη μάχη της Κρήτης. Επίσης και το παντελόνι (κρητική κιλότα) που φορούσε ήταν από αλεξίπτωτο γερμανικό.

Έξαφνα και σε απόσταση πέντε μέτρων, βρέθηκαν αντιμέτωποι με Γερμανούς. Οι βίγλες δεν είχαν φυλαχτεί και ανέβηκαν στο χωριό χωρίς κανείς να τους πάρει είδηση. Το παρακάτω ριζίτικο τραγούδι βρίσκει εδώ την έκφρασή του:

«Ας πάψ’ αδέλφια μου ο χορός, των ποτηριών οι χτύποι

Γιατί εδά με τη χαρά θ’ ανακατώσω λύπη».

Ο Βασίλης, με μια γρήγορη κίνηση, αφήνει το χορό και βρίσκεται στην πίσω νότια μεριά του καφενείου, όπου υπάρχει ανοιχτό χωράφι. Αλλά από τη δυτική μεριά του καφενείου του Μιχάλη Καλογερή, είχαν φτάσει άλλοι Γερμανοι.

Η νύχτα είχε πανσέληνο. Βλέπουν το Βασίλη ολοκάθαρα, γίνεται στόχος και μια ριπή όπλου πυροβόλου τον τραυματίζει. Πληγωμένος και αιμόφυρτος τρέχει ανατολικά προς το σπίτι της αρραβωνιαστικιάς του. Για κακή του τύχη και στο δρόμο αυτό συναντά Γερμανούς. Τους ρίχνει με το πιστόλι του, τραυματίζει έναν αξιωματικό. Αυτοί τον πυροβολούν και τον σκοτώνουν. Πεθαμένο σταματούν και τον παρατηρούν, ήταν 30 χρόνων. Στις διηγήσεις τους με θαυμασμό λένε ότι δεν είχανε ξαναδεί πιο όμορφο άνδρα. Η Ελπίδα, η αρραβωνιαστικιά του, επίσης η όμορφη νέα των 18 χρόνων, ακούει τις τουφεκιές, γνωρίζει τον κρότο του πιστολιού του Βασίλη, ακούει αμέσως μετά τους πυροβολισμούς των Γερμανών και με μεγάλο τρόμο φωνάζει:

«Ο Βασίλης πυροβόλησε τους Γερμανούς και οι Γερμανοί σκότωσαν το Βασίλη!»

Οι άλλοι άνδρες στο καφενείο και όσοι βρέθηκαν στο δρόμο και στα σπίτια, όμηροι των Γερμανών, αντιμετωπίζουν τη θηριωδία τους. Δεμένοι με τα χέρια πίσω οδηγήθηκαν στην πλατεία στο σχολείο του χωριού μας, στον ιερό αυτό χώρο που ο κάθε χωριανός είχε μαθητεύσει σε καιρό ειρήνης και είχε ακούσει από τους δασκάλους τους ότι το ύψιστον αγαθό του ανθρώπου είναι η Ελευθερία. Ακόμη είχαν διδαχθεί το «Αμύνεσθαι περί πάτρης». Σε αυτό το χώρο τώρα κάθε στιγμή, περιμένουν το θάνατο. Βυθισμένοι στην απογοήτευση, δεμένοι με τα χέρια πίσω και το πρόσωπο να ακουμπά τον τοίχο του σχολείου τους. Ήταν παιδιά 15 χρονών, ήταν πατεράδες νέοι με μικρά παιδιά να μεγαλώσουν, ήταν από οικογένειες τρία αδέλφια, από άλλες δύο, από άλλες πατέρας και γιός.

Όλο το χωριό σκέπασε μαύρη νύχτα, κανείς δεν έβλεπε πως η νύχτα αυτή είχε πανσέληνο, κανείς δεν αισθάνθηκε την αυγή του Μάη.

Και στο ριζίτικο τραγούδι ο δεύτερος στίχος λέει:

«Πέτε να χώσει το κρασί, ο σπιτονοικοκύρης

Μη πέσει από το μάτι μας δάκρυο στο ποτήρι».

Τη συνέχεια αυτής της τραγωδίας διηγειται ο Γεώργιος Μιχ. Μαυρεδάκης αυτόπτης μάρτυρας καθώς ήταν και αυτός αιχμάλωτος των Γερμανών 17 χρονών τότε:

Μας έδεσαν με τα σχοινιά που πήραν από το παντοπωλείο του Δημήτρη Νικολακάκη, τέσσερις – τέσσερις, μας έκοψαν τα κουμπιά και τις ζώνες των παντελονιών μας, για να μην μπορούμε να φύγουμε. ‘Έβαλαν σε μια σκάλα τον σκοτωμένο Βασίλη και έλυσαν τέσσερις για να τον μεταφέρουν. Αυτό γινόταν μέχρι τη Ραμνή. Δίπλα μου ήταν ένας Γερμανός και έλεγε δρόμο – δρόμο: «Σκατά Χίτλερ» βλέποντας το χάλι μας.

Όταν περνούσαμε από την Τσακίστρα, έξω από το σπίτι του Βασίλη, ήταν η μάνα του, αλλά η κακομοίρα δεν το κατάλαβε πως ήταν ο γιός της.

Οι Γερμανοί αναβαστούσαν ένα Γερμανό που έλεγαν ότι τον τραυμάτισε ο Βασίλης. Συνεχίσαμε προς τη Ραμνή. Εκεί στο σχολείο της Ραμνής, μας έβγαλαν στην αυλή όπου είδα ένα Γερμανό να κτυπά με τη λούρα του, ένα νέο 20 περίπου χρόνων. Δεν τον γνώριζα. Όταν του κτύπησε ο Γερμανός στο κεφάλι με την λούρα, είδα να πετιέται κατακόρυφα από το κεφάλι του το αίμα ωσάν τη βρύση.

Μας είχαν δέσει δυό, δυό, έτοιμους να μας τουφεκίσουν κι έστησαν τα πολυβόλα απέναντί μας, έτοιμοι για την εκτέλεση. Τότε είδα τους Γερμανούς να γελούν ειρωνικά για το θέαμα που θα έβλεπαν. Αυτό μου στοίχισε πολύ. Όμως , όπως ο παπα-Πέτρος ο ιερέας του χωριού μας, ήταν και αυτός μαζί μας, μας είπε, ότι τέσσερα λεπτά πριν την εκτέλεση ήλθε διαταγή με τον ασύρματο να μας πάνε στην Αγιά και να γίνει εκεί η εκτέλεση.

Φύγαμε από εκεί και περνώντας από ένα ποταμό προσπαθήσαμε να πιούμε νερό. Με τα χέρια δεμένα πίσω ήταν πολύ δύσκολο, πέφταμε κάτω, δεν μπορούσαμε να σηκωθούμε και ήταν πόνος καρδιάς να βλέπεις αυτή τη τραγικότητα για να πιείς νερό.

Στους Αγίους Πάντες ήταν φορτηγά γερμανικά αυτοκίνητα και μας βάλανε μέσα. Εγώ υπέφερα πολύ με τα χέρια μου, που ήταν δεμένα πίσω. Προσπάθησε ο Ιωάννης Δημοτάκης, που ήταν κι αυτός στην ίδια κατάσταση, και μου τα έλυσε. Μας πήγαν κατευθείαν στην Αγιά.

Την πρώτη βραδιά στις φυλακές ήταν μαζί μας ο Πιακουλάκης Κώστας, της Ευσεβώς Νικολιουδάκη ένας αδελφός. Είχε στο σακούλι του ένα κομμάτι κρέας, ήμασταν περίπου 40 – 50 άτομα σε ένα δωμάτιο, έκοβε σαν το αντίδωρο να φτάσει για όλους και πρόσφερε σε όλους.

Στην Αγιά άρχισαν άλλα, φρικτά μαρτύρια. Οι ανακρίσεις συνεχίζονταν. Οι φωνές από τις ραβδές ακουόταν από το πρωί έως το βράδυ. Καθόμουν μαζί με τους χωριανούς μου Δαλέτζα Στέλιο, Ποντικάκη Θρασύβουλο, και ένα Μάντακα από τους Λάκκους. Ακούοντας αυτές τις κραυγές, ήταν μέρα που δεν μίλησε κανείς από τη λύπη μας, να ακούμε «Αχ μάνα μου! Αχ παιδιά μου!».

Μετά από μια μέρα ήλθαν και πήραν 28 άτομα μαζί και μένα. Μας πήγαν με αυτοκίνητα στη Χρυσοπηγή, που είχαν το στρατοδικείο τους με αξιωματικούς Γερμανούς και το διερμηνέα Γερμανό. Ένας – ένας περνούσε. Εμένα με ρώτησαν για τον Ποντικάκη Γιώργη και τον Παπαδάκη Γαβρίλη, αν ξέρω που είναι και αν είχα ακούσει πυροβολισμούς στο χωριό. Εγώ βέβαια απάντησα όχι – όχι, όπως όλοι μας.

Σαν τέλειωσε το δικαστήριο μας συγκέντρωσαν και τους 28 και μας ανακοίνωσε ο Γερμανός διερμηνέας: « Η απόφαση του δικαστηρίου βγήκε εις θάνατον για όλους και θα εκτελεστείτε σε 8 μέρες επειδή κανείς δε μαρτύρησε»

Από ό,τι θυμούμαι οι 20 πρέπει να ‘ταν από αυτούς που έβαλαν στο Ταναΐς, από τους υπόλοιπους θυμάμαι τον Αναστάσιο Νικολιουδάκη που σκοτώθηκε από Γερμανούς στους Κάμπους στις 14 Νοεμβρίου το 1944, και το Δημήτρη Νικολακάκη ο οποίος μου εκμυστηρεύτηκε ότι φοβήθηκε εμένα επειδή ήμουν μικρός, μήπως με ζορίσουν, φοβηθώ και μαρτυρήσω, πως είχε το ραδιόφωνο και πηγαίναμε οι χωριανοί για να ακούσομε τα γεγονότα του πολέμου (και προπάντων την εποχή αυτή που η Γερμανία κατέρρεε).

Από τη Χρυσοπηγή μετά την καταδίκη μας εις θάνατον μας γύρισαν στην Αγιά, φανταστείτε την όρεξή μας».

Ακολούθησαν καταθέσεις στεφάνων, ψάλθηκε ο εθνικός ύμνος απ’ όλους ενώ άνδρες του Πολιτιστικού Συλλόγου τραγούδησαν ριζίτικα. Η εκδήλωση έληξε με πλούσιο τραπέζι που παρατέθηκε στο κτήριο του πρώην Δημοτικού Σχολείου Κάμπων.