Επαρχιακό Φως Ειδήσεις-Ρεπορτάζ-Πολιτισμός-Κοινωνία-Άποψη
Με λαμπρότητα πανηγύρισε τόσο την παραμονή όσο και την ημέρα της εορτής το ιστορικό μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στα Ρούστικα Ρεθύμνου προσελκύοντας εκατοντάδες προσκυνητές.
Το μοναστήρι έχει χτιστεί με “φρουριακή” αρχιτεκτονική σε ένα λόφο με πανοραμική θέα, νοτιοδυτικά και σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από την πόλη του Ρεθύμνου και 55 ανατολικά της πόλης των Χανίων, πολύ κοντά στο κεφαλοχώρι Ρούστικα, όπου καταγόταν ο αείμνηστος ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης.
Η ιστορία του μοναστηριού, σύμφωνα με έγγραφο που έχει βρεθεί, αρχίζει επίσημα το έτος 1587 ενώ πιθανολογείται να είναι προγενέστερης περιόδου χτισμένο από την Βυζαντινή οικογένεια των Βλαστών καθόσον πολλά ονόματα μοναχών φέρουν την ονομασία Βλαστός. Οικόσημο μάλιστα της οικογενείας των Βλαστών σώζεται στη βόρεια πλευρά του οστεοφυλακίου του μοναστηριού. Στον χώρο της αυλής του δεσποζει η τρίκλιτη βασιλική με τρούλο του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Τριάδος και της Αγίας Ζώνης. Ανέκαθεν, όμως, είναι γνωστό, ως Ναός του Προφήτου Ηλιού.
Πρόκειται για ένα παλιό ιστορικό μοναστήρι της Κρήτης με σπουδαία εθνική δράση σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες του Γένους. Ήταν το καταφύγιο των επαναστατών, τους οποίους εφοδίαζε με όπλα και τρόφιμα. Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας η Μονή έχαιρε σεβασμού και διασώζονται δύο επιγραφές της εποχής εκείνης με την αρχαιότερη, του 1637, χαραγμένη στην πρόσοψη του εξαίρετου τρίλοβου καμπαναριού. Οι παραπάνω επιγραφές δεν συνιστούν χρονολογίες ανοικοδομήσεως του μοναστηριού, αλλά ενδεχομένως συμπληρώσεως του μοναστηριακού συγκροτήματος με το καμπαναριό (κωδωνοστάσιο) και την κεντρική πύλη αντίστοιχα από τον μακαριστό Ηγούμενο και ανακαινιστή της Μονής Μητροφάνη Βλαστό κατά την χρονική περίοδο 1630 – 1640. Το καμπαναριό του μοναστηριού στα Ρούστικα μαζί με αυτό του μοναστηριού του Αρκαδίου, αποτελούν τα μοναδικά διασωζόμενα καμπαναριά σε όλη την Κρήτη που χτίστηκαν επί Ενετών.
Οι καταστροφές που έχει υποστεί η μονή αφορούσαν τα κτήρια της εκτός της εκκλησίας τα οποία χτύστικαν ξανά με την σημερινή μορφή μετά το 1866. Η συμβολή του μοναστηριού στη διατήρηση της Κρητικής ιστορίας υπήρξε τεράστια και στα μεταγενέστερα χρόνια κατά την Γερμανική Κατοχή καθόσον χάριν αυτής κρύφτηκε το Ιστορικό Αρχείο της Κρήτης. Πέριξ της αυλής βρίσκονται τα διώροφα κελιά των μοναχών, ο ημιτελής ξενώνας και η τράπεζα, ενώ μέσα στην εκκλησία διατηρείται σε καλή κατάσταση το παμπάλαιο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Επίσης εντός του Ιερού φυλάσσονται πολλά κειμήλια, όπως Ιερά Σκεύη και άμφια, πολλά από τα οποία είναι ρωσικής τέχνης. Αυτό το μοναστήρι στα Ρούστικα έχει την ιδιαίτερη ευλογία να διαφυλάσσει και ιερά λείψανα διαφόρων μεγάλων Αγίων, όπως του Μεγάλου Βασιλείου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Παντελεήμονος, της Αγίας Υπομονής, της Αγίας Μαρίνης, των Αγίων Τεσσάρων Νεομαρτύρων Ρεθύμνης και πολλών άλλων. Υπάρχουν ακόμη διάφορα παλαίτυπα – λειτουργικά κυρίως – βιβλία. από τα οποία αξιολογότερα είναι τα Μηνιαία, εκδόσεως του 1640, καθώς και πολλά σημαντικά χειρόγραφα και επίσημα έγγραφα. Αξιομνημόνευτο είναι το χειρόγραφο Ημερολόγιο της Μονής, που ξεκινά από το 1620. ευαγγέλια, σταυροί, λείψανα διαφόρων Αγίων, ένας χρυσοκέντητος Επιτάφιος. βιβλία από το 1640 και χειρόγραφα από το 1620.
Η συμβολή επίσης του μοναστηριού του Προφήτη Ηλία στην πνευματική καλλιέργεια των Ρεθυμνίων υπήρξε τεράστια. Στην εποχή της Τουρκοκρατίας μάλιστα λειτουργούσε στο χώρο του μοναστηριού άτυπο σχολείο, στο οποίο μάθαιναν τα στοιχειώδη γράμματα μικροί μαθητές των κοντινών χωριών. Το 1808 η Μονή έλαβε πατριαρχικό έπαινο για τη μεγάλη της χρηματική συνεισφορά υπέρ των σχολείων του νομού Ρεθύμνου. Για όλη αυτή την συνεισφορά του το μοναστήρι έχει υποστεί αρκετές φορές μεγάλες καταστροφές από τους Τούρκους με τελευταία φορά κατά την επανάσταση του 1866 επειδή συμμετείχε δυναμικά στον απελευθερωτικό αγώνα των χριστιανών. Μετά την Τουρκοκρατία η Μονή ανακαινίζεται κτιριακά και παράλληλα νέοι άνθρωποι έρχονται να μονάσουν σε αυτή και να γίνουν συνεχιστές και ενσαρκωτές της κληρονομιάς των προηγούμενων πατέρων με τελευταίο της παλιάς φρουράς τον Γέροντα Ευμένιο Λαμπάκη, ηγούμενο από το 1963 έως και το 2005. Παρά ταύτα, το μοναστήρι στα Ρούστικα παραμένει σχετικά άγνωστο στη νεολαία. Σήμερα η Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία Ρουστίκων έχει τρεις μοναχούς με Ηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Ιωάννη Κουφουδάκη.
Παραθέτουμε όψεις του μοναστηριού και στιγμιότυπα από τον εσπερινό και την κεντρική πλατεία του όμορφου χωριού, Ρούστικα Ρεθύμνου.
Γιάννης και Ηλίας Κάκανος
