Η 154η επέτειος του ολοκαυτώματος Αρκαδίου το 1866

 “Σύμβολο ηρωισμού και αυτοθυσίας” 

Σαν σήμερα 8 Νοεμβρίου γιορτή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ γράφτηκε με χρυσά γράμματα στο πάνθεον της ιστορίας ως το σημαντικότερο γεγονός της Κρητικής επανάστασης του 1866, το ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου στο Ρέθυμνο.

Το διαχρονικό μίσος των Τούρκων κατακτητών κατά των Χριστιανών της Κρήτης υποχρέωσε την Παγκρήτια Συνέλευση η οποία συνεδρίασε στα Χανιά να αποστείλει στις 14 Μαΐου 1866, έξι μήνες προγενεστέρως του ολοκαυτώματος της Μονής, αίτημα στον Σουλτάνο ζητώντας του βελτίωση του φορολογικού συστήματος, σεβασμό στους Χριστιανούς και αναγνώριση του πληθυσμού να εκλέγει ελεύθερα τους δημογέροντες του και τη λήψη μέτρων για την οικονομική ανάπτυξη της μεγαλονήσου. Παράλληλα, όμως, με αυτή την ενέργεια απέστειλε μυστικά έγγραφο υπόμνημα στους μονάρχες Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας καλώντας τους να συνδράμουν για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα ή έστω να μεσολαβήσουν υποχρεώνοντας το Σουλτάνο στη χορήγηση “Οργανικού Νόμου”. Να σημειωθεί ότι στην διάσκεψη αυτή συμμετείχε και ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, Γαβριήλ Μαρινάκης καθόσον το Αρκάδι ήταν το επαναστατικό κέντρο της περιοχής του Ρεθύμνου. 

Δυστυχώς, όμως, οι Μεγάλες Δυνάμεις αδιαφόρησαν, η ελληνική κυβέρνηση κράτησε ουδετερότητα και μόνο η Ρωσία χάρη στους δύο υποπροξένους της στην Κρήτη δραστηριοποιήθηκε. 

Κι ενώ η κατάσταση δεν ήταν ευνοική για τους Κρητικούς αφού δεν θα είχαν καθολική υποστήριξη, αποφάσισαν να ξεσηκωθούν μόνοι τους υψώνοντας έτσι στις 21 Αυγούστου 1866 την σημαία της Επανάστασης με το σύνθημα “Ένωσις ή Θάνατος” έχοντας αρχηγούς τον Ιωάννη Ζυμβρακάκη στα Χανιά, τον Μιχαήλ Κόρακα στο Ρέθυμνο και τον Ελλαδίτη συνταγματάρχη Πάνο Κορωναίο όπου μαζί με εθελοντικές ομάδες που συγκροτήθηκαν στην Ελλάδα, βοήθησαν τον αγώνα των Κρητικών με χρήματα, τρόφιμα και διάφορα άλλα εφόδια. 

Η κίνηση αυτή θορύβησε τον Σουλτάνο, ο οποίος στις 30 Αυγούστου 1866 έδωσε εντολή στον Μουσταφά Ναϊλη Πασά να καταστείλει την εξέγερση φτάνοντας στη Μονή Αρκαδίου το απόγευμα της 6ης Νοεμβρίου καθόσον εκεί ήταν η έδρα της τοπικής επαναστατικής επιτροπής με πλούσια αποθήκη πολεμοφοδίων και τροφίμων, αλλά  και καταφύγιο Χριστιανών. Μαζί του είχε δέκα πέντε χιλιάδες άνδρες, Τούρκους, Αλβανούς, Αιγυπτίους και Τουρκοκρητικούς, διαθέτοντας για την εποχή εκείνη ισχυρό πυροβολικό. Μέσα στο μοναστήρι υπήρχαν περίπου χίλιοι χριστιανοί, αλλά μόνο 250 ήταν αυτοί που μπορούσαν να πολεμήσουν και να αντισταθούν στον πολυπληθή στρατό των απίστων που ζήτησαν αρχικά την παράδοση τους κάτι που δεν έγινε αποδεκτό από τους πολιορκημένους με αποτέλεσμα να αρχίσει η επίθεση τους στο καστρομονάστηρο που αμυνόταν με γενναιότητα. Οι επιθέσεις των συνεχιζόταν χωρίς αποτέλεσμα γεγονός που τους υποχρέωσε να ζητησουν ενισχύσεις από το Ρέθυμνο. Την επόμενη ημέρα 9 Νοεμβρίου άρχισαν ξανά τις λυσαλεες επιθέσεις τους έχοντας τώρα και το μεγάλο πυροβόλο που έφεραν από το Ρέθυμνο πετυχαίνοντας τον σκοπό τους με το γκρέμισμα του δυτικού τοίχου του μοναστηριού για να εισβάλλουν από εκείνο το σημείο οι επιτιθέμενοι και να αρχίσουν την σφαγή. 

Στον χώρο της μπαρουταποθήκης του μοναστηριού ο Κωστής Γιαμπουδάκης ή για  άλλους ο Εμμανουήλ Σκουλάς την ανατίναξε πεθαίνοντας μαζί με πολλούς Χριστιανούς και εκατοντάδες εχθροί. Το μοναστήρι στη συνέχεια λεηλατήθηκε ενώ ελάχιστοι από τους Χριστιανούς 3 – 4 ήταν αυτοι που γλίτωσαν την σφαγή προλαβαίνοντας να διαφύγουν.   

Το ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου πρόσθεσε μια ακόμα ένδοξη σελίδα στην ελληνική ιστορία έχοντας γίνει γνωστή σε όλη την υφήλιο και καθιερωθεί ως σύμβολο αυτοθυσίας. ελευθερίας και ηρωισμού στην περίοδο της Κρητικής Επανάστασης του 1866 κατά του τουρκικού ζυγού. Το Αρκαδικό Δράμα ή Ολοκαύτωμα όπως καθιερώθηκε έγινε ορόσημο όχι μόνο στην Ελληνική αλλά και την Παγκόσμια Ιστορία.  

Για να θυμηθούν οι παλιοί και να μάθουν οι νέοι, η φετινή επέτειος είναι η 154η κατά σειρά πλην όμως δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί ο εορτασμός της όπως άλλες χρονιές εξαιτίας των μέτρων προστασίας κατά της εξάπλωσης της πανδημίας του κορωνοιού.   

Γιάννης και Ηλίας Κάκανος 

Στιγμιότυπα από το αρχείο μας με την επίσκεψη μας τον Αύγουστο του 2017