Επαρχιακό Φως Ειδήσεις-Ρεπορτάζ-Πολιτισμός-Κοινωνία-Άποψη
Με την καθιερωμένη επιμνημόσυνη δέηση ξεκίνησε το απόγευμα της Κυριακής στην παραλία του Ταυρωνίτη η εκδήλωση τιμής και μνήμης των 12 κατοίκων από τη γύρω περιοχή που εκτελέστηκαν την κατοχή από τους Γερμανούς σε αντίποινα στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το μνημείο τους.
Η εκδήλωση συμπεριλαμβάνεται στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων για τον εορτασμό της Μάχης της Κρήτης και πραγματοποιήθηκε από τον Δήμο Πλατανιά, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ταυρωνίτη και τις τοπικές κοινότητες Ταυρωνίτη και Καμισιανών με την παρουσία αρκετού κόσμου καθώς επίσης εκπροσώπων φορέων και συλλόγων.
Χαιρετισμό απηύθυνε ο δήμαρχος Πλατανιά κ. Γιάννης Μαλανδράκης καθώς επίσης και η περιφερειακή σύμβουλος Σοφία Μαλανδράκη – Κρασουδάκη, ενώ για τα ιστορικά γεγονότα εκείνης της περιόδου αναφέρθηκε με λεπτομερέστατη ομιλία η εκπαιδευτικός Ευτυχία Κατάκη, υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων, τα εξής: “Η Μάχη της Κρήτης είναι ένα διακριτό επεισόδιο στην ιστορία του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου για τη χώρα μας αλλά και στην πορεία του πολέμου πανευρωπαϊκά. Στην Ελλάδα σηματοδοτεί τόσο την ολοκλήρωση της κατοχής της χώρας από τον φασιστικό Άξονα όσο και την ταυτόχρονη έναρξη της λαϊκής Αντίστασης ενάντια στην κατοχή αυτή.
Πριν την επικείμενη γερμανική επίθεση, η Κρήτη ήταν το μοναδικό ελεύθερο ελληνικό έδαφος. Εδώ εγκαταστάθηκε ο βασιλιάς και η ελληνική κυβέρνηση. Ο Εμμανουήλ Τσουδερός είχε κρητική καταγωγή και έτσι η κυβέρνηση και ο βασιλιάς έγιναν αποδεκτοί από την κρητική κοινωνία που αντιστάθηκε στο δικτατορικό καθεστώς Μεταξά και ένιωθε ανησυχία και οργή για την τύχη των στρατευμένων παιδιών της στην 5η Μεραρχία Κρητών
Το Υπουργείο Στρατιωτικών ανέλαβε ο στρατηγός Μανώλης Τζανακάκης και ανακλήθηκαν στην ενεργό υπηρεσία οι εν Κρήτη απότακτοι δημοκρατικοί αξιωματικοί.
Την παραμονή της επίθεσης οι συμμαχικές δυνάμεις αριθμούσαν περίπου 32.200 άνδρες, 18.000 Βρετανούς, 6.500 Αυστραλούς και 7.700 Νεοζηλανδούς. Ήταν μια σημαντική δύναμη αριθμητικά, που έπρεπε όμως να διασπαρθεί σε όλο σχεδόν το νησί, ενώ η εμπειρία και ο εξοπλισμός είχε έντονες διακυμάνσεις.
Από ελληνικής πλευράς, η φυσική άμυνα του νησιού, η ντόπια 5η Μεραρχία έλειπε στην κυρίως Ελλάδα και ουσιαστικά είχε πάψει να υφίσταται. Είχαν παραμείνει, υπό τη Στρατιωτική Διοίκηση Χανίων, το 44ο Σύνταγμα Πεζικού, ο 44ος Ουλαμός Πυροβολικού Συνοδείας, τα έμπεδα Τάγματα Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου […] Το Μάρτιο αποβιβάστηκε στο Ρέθυμνο η Σχολή Οπλιτών Χωροφυλακής.
Επίσης τον Απρίλιο ήρθαν 8 τάγματα κυρίως νεοσυλλέκτων από Πελοπόννησο και μετονομάστηκαν σε συντάγματα Πεζικού με υποτυπώδη εκπαίδευση. Το ένα τρίτο ήταν άοπλοι και οι υπόλοιποι είχαν ελάχιστο οπλισμό και σοβαρή έλλειψη πυρομαχικών.
Τέλος, έφτασε στις 29 Απριλίου στη δυτική Κρήτη η Σχολή Ευελπίδων, 17 αξιωματικοί και 300 ευέλπιδες με 20 οπλίτες. Μαζί με την ντόπια Χωροφυλακή και επίστρατους, η δύναμη αυτή ήταν περίπου 12.500 ένοπλοι.
Ο Χίτλερ εξέδωσε στις 25 Απριλίου την διαταγή 28 για την επιχείρηση «Ερμής». Υπεύθυνος της επιχείρησης οριζόταν ο Χέρμαν Γκέρινγκ, ανώτατος διοικητής της Λουφτβάφε. Οι γερμανικές δυνάμεις για την επιχείρηση αυτή ανερχόταν σε περισσότερους από 22.000 άνδρες, περίπου 8.000 άνδρες της 7ης μεραρχίας αλεξιπτωτιστών και 12.000 άνδρες της 5ης Ορεινής Μεραρχίας Κυνηγών υπό τον στρατηγό Julius Ringel, 1.370 αεροπλάνα (αναγνωριστικά, μεταγωγικά, βομβαρδιστικά και καταδιωκτικά) συν ανεμόπλανα και περίπου 60 επιταγμένα πλοία με συνοδεία ιταλικού στόλου”.
Και συνεχίζοντας την ομιλία της τόνισε για τα τοπικά ιστορικά ντοκουμέντα που σημειώθηκαν στην περιοχή βυθίζοντας την στο πένθος. “Λίγες μόλις ημέρες πριν την τελική εξόρμηση για την κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε, εδώ, ακριβώς σ’ αυτό το σημείο, ξεκινάει μια περήφανη, μα θλιβερή και τραγική ιστορία.
Δυο μονοθέσια καταδιωκτικά αεροπλάνα τύπου Μέσερσμιτ Me 109 (ανήκαν στο 8ο αεροπορικό σώμα υπό τον αντιπτέραρχο Β. Φον Ριχτχόφεν), τα οποία πετούν πάνω από το νέο κατασκευασμένο αεροδρόμιο του Μάλεμε ( η κατασκευή του ξεκίνησε το Νοέμβριο του 1940 από μονάδες της 14ης Ταξιαρχίας Πεζικού της Βρετανικής Κοινοπολιτείας), προσβάλλονται από τα αντιαεροπορικά πυρά των Βρετανών και πραγματοποιούν αναγκαστική προσγείωση στην παραλία του χωριού Ταυρωνίτη στη θέση Πλάκα.
Δυο αγρότες, ο Βασίλης Κουτσάκης από τον Ταυρωνίτη κι ο Νικόλαος Κερατζιμπασάκης από τα Καμισιανά, που δουλεύουν λίγο πιο κάτω, παράτησαν τα χωράφια τους και έτρεξαν στον τόπο της πτώσης. Εκεί, ένας εκ των δυο αγροτών, ο Κερατζιμπασάκης, προσπάθησε να πάρει το πιστόλι του ενός εκ των δυο πιλότων. Στη σύρραξη που ακολούθησε τραυματίστηκαν ελαφρά οι πιλότοι . Κατόπιν οι ντόπιοι τους αφοπλίζουν και τους παραδίδουν στα συμμαχικά στρατεύματα που είχαν ήδη φτάσει στην περιοχή. Οι Βρετανοί τους επιβιβάζουν σε ασθενοφόρο και αφού πυρπολούν τα αεροπλάνα, αναχωρούν με κατεύθυνση τα Χανιά.
Την όλη σκηνή παρακολούθησε ένας Ρώσος ή Πολωνός με το όνομα Γρηγόρης Ποζιάνσκι, που φιλοξενούνταν για αρκετό καιρό στο χωριό μαζί με τη γυναίκα του και συντηρούνταν από τη φιλοπονία των χωριανών. Ο προδότης Ποζιάνσκι λοιπόν μετά από μερικές μέρες για να τιμωρήσει τη μεταστροφή των ντόπιων από το πρόσωπό του και στη συνέχεια για να έχει την εύνοια των Γερμανών, θα προδώσει το γεγονός στους κατακτητές και θα συκοφαντήσει τον Κερατζιμπασάκη και Κουτσάκη ότι κακοποίησαν τους δυο πιλότους.
20 -29 Μαΐου 1941
Μετά από λυσσώδεις μάχες, κυρίως λόγω της απρόσμενα θαρραλέας και ηρωικής αντίστασης του κρητικού λαού, οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές καταλαμβάνουν το νησί.
….Η πρώτη σφοδρή μάχη που έδωσαν στην περιφέρεια της δυτικής Κρήτης ήταν η μάχη του Ταυρωνίτη. Στη μάχη αυτή, την πρώτη μέρα των επιχειρήσεων έπεσαν ηρωικά οι παρακάτω: από τα Καμισιανά ο Μανωλακάκης Κων/νος, τραυματίας αδειούχος του αλβανικού μετώπου, από τον Ταυρωνίτη ο Μαθιουδάκης Ιωάννης και Αντώνιος Σκορδύλης, ο Κουτσάκης Βασίλειος (Φαϊγιάννης) καταγόμενος από το Γαλατά, ο Καπνισάκης Εμμανουήλ από τις Βούβες, ο Κολόμπος Στυλιανός από τις Καρρές ο Μπερτάκης Ιωάννης από τη Μαραθοκεφάλα, Δρακάκης Ιωάννης από το Σέλινο.
Η άμυνα των γενναίων υπερασπιστών προξένησε τόση εντύπωση στους κατακτητές, ώστε ο ίδιος ο Χίτλερ σε ραδιοφωνική ομιλία του κατά τη διάρκεια της Μάχης, μεταξύ άλλων αναφέρει: «Η λύσσα και η αγριότητα με την οποία πολεμά ο πληθυσμός της Κρήτης τους στρατιώτες του Ράιχ, μόνο στον Πολωνικό πόλεμο παρατηρήθηκε. Έδωσα διαταγές στα ευρισκόμενα στην Κρήτη γερμανικά στρατεύματα να διεξάγουν ιπποτικό πόλεμο. Οι ένοχοι κάτοικοι θα τιμωρηθούν σκληρά. Οι υπεύθυνοι στρατιωτικοί θα λογοδοτήσουν ενώπιον των γερμανικών στρατοδικείων».
ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ
Αμέσως μετά την οριστική κατάληψη της μεγαλονήσου, τη διοίκηση αναλαμβάνει ο νεοπροαχθείς σε πτέραρχο Φον Κούρτ Στούντεντ. Πρώτο μέλημά του η έκδοση διαταγμάτων περιορισμού στο ελάχιστο των ελευθεριών του πληθυσμού. Επίσης δίνει διαταγή να ξεκινήσει άμεσα δικαστική έρευνα, ώστε να διεξάγει αντίποινα. Δώδεκα στρατιωτικοί δικαστές αρχίζουν ανακρίσεις στις 26 Μαΐου, οι οποίες και ολοκληρώνονται μετά από τρεις μήνες.
Τις εντολές του για αντίποινα χωρίς τυπικές διαδικασίες άρχισαν να εφαρμόζουν οι περισσότεροι γερμανοί αξιωματικοί. Έτσι μέσα στον Ιούνιο έχουμε τις εκτελέσεις και λοιπές καταστροφές στον Αλικιανό, στην Αγυιά, το Πατελάρι, τις Βρύσες Κυδωνίας, το Κυρτομάδω, το Κοντομαρί, την Κάνδανο, τις Στέρνες, τα Περιβόλια Κυδωνίας κ.λ.π
Έτσι φτάνουμε και στα δικά μας γεγονότα. Οι Γερμανοί με ειδική διαταγή κήρυξαν απαγορευμένη ζώνη την ευρύτερη περιοχή του Ταυρωνίτη, λόγω της στρατηγικής και γεωγραφικής του θέσης. Όλους τους κατοίκους τους απομάκρυναν από τα σπίτια τους και τις περιουσίες τους. Ο Στούντετ έλαβε την πληροφορία από τον προδότη Ποζιάνσκι ότι ντόπιοι κατακρεούργησαν δυο Γερμανούς πιλότους στη θέση Πλάκα της παραλίας του Ταυρωνίτη. Δεν διέταξε άμεση εκτέλεση. Ίσως αυτό συνέβη επειδή εκείνες τις μέρες έλαβε εντολή μετάθεσης. Έτσι διατάχτηκε προφυλάκιση των υποδειχθέντων από τον Παζιάνσκι 5 αρχικά ενόχων οι οποίοι ήταν: Αρτέμης Καβελάκης, Χαρίλαος Μπιριτάκης και Ηλίας Γιακουμάκης, πατέρας του Θανάση Γιακουμάκη από τον Ταυρωνίτη, o Νικόλαος Κερατζιμπασάκης και Κωνσταντίνος Γεωρταμιλάκης από τα Ραπανιανά. Τους έστειλαν στα Χανιά και τους έβαλαν να ανοίγουν τους λάκκους τους με σκοπό να τους εκτελέσουν. Έγιναν κάποιες ανακρίσεις και οι 5 αρχικά συλληφθέντες, αφέθηκαν ελεύθεροι .γιατί αποδείχθηκαν αθώοι.
Μετά όμως από μερικές μέρες γίνονται εκ νέου συλλήψεις μεταξύ των οποίων και ο Θανάσης Γιακουμάκης που συνελήφθη στη θέση του πατέρα του επειδή αυτός κρυβόταν κατά την ώρα της σύλληψης.
Έκαμαν επιλογή και αφού συμπλήρωσαν τον αριθμό 12 τον οποίο ήθελαν τους οδήγησαν στην περιοχή της Πλάκας στο σημείο της πτώσης των γερμανικών αεροπλάνων . Στο χώρο της εκτέλεσης οι Γερμανοί είχαν συγκεντρώσει πληθυσμό από την γύρω περιοχή και τους υποχρέωσαν να παρακολουθήσουν την εκτέλεση για εκφοβισμό.
Εν τω μεταξύ ο πατέρας Ηλίας Γιακουμάκης νιώθοντας τον κίνδυνο που διατρέχει ο γιος του βγαίνει από το μέρος που βρισκόταν και ακριβώς την κατάλληλη ώρα, λίγο πριν την εκτέλεση μπαίνει στη σειρά των εκτελεσθέντων δίπλα στο γιο του. Πατέρας και γιος άρχισαν να σπρώχνουν ο ένας τον άλλο για το ποιος θα μείνει από τους δυο.
Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Ο επικεφαλής της εκτέλεσης διάβασε στο συγκεντρωμένο πλήθος την απόφαση της καταδίκης, που έλεγε: « Εσείς όλοι, επάνω σ’ αυτόν το τόπο κατά διαταγή του Φύρερ θα εκτελεσθείτε, δια τον κατακρεουργισμόν που εκάματε εδώ στους δυο Γερμανούς αεροπόρους. Μονάχα στον παπα Γιώργη Φουτάκη χαρίζεται η ζωή, επειδή η γυναίκα του είναι έγκυος και για να εκτελέσει τα θρησκευτικά σας έθιμα». Στη θέση του βάζουν τον Ιωάννη Φουτάκη.
Στη συνέχεια οι συγκεντρωμένοι παρακολούθησαν μια από τις πιο δραματικές σκηνές της κατοχής, κατά την οποία ο πατέρας ζητούσε επίμονα να εκτελεστεί αντί του παιδιού του και το παιδί αντί του πατέρα του, με αποτέλεσμα να συγκινηθεί ο επικεφαλής του αποσπάσματος και να χαρίσει τη ζωή και των δυο. Το περιστατικό αυτό έγινε θρύλος που μεταδίδεται μέχρι σήμερα προφορικά και γραπτά. Οι Πολωνοί έκαμαν το γεγονός ανάγνωσμα στα σχολικά τους βιβλία.
Τον αριθμό 12 των εκτελεσθέντων οι Γερμανοί συμπλήρωσαν με κάποιον ντόπιο από τους συγκεντρωμένους ονόματι Νίκο Μουριζάκη που έτυχε να γελάσει εκείνη τη στιγμή.
Ακολούθησε η εκτέλεση. Τα ηρωικά θύματα ήταν : Από τον Ταυρωνίτη
Καβελάκης Αρτέμιος του Γεωργίου ετών 23
Μαρολαχάκης Ζαχαρίας του Αντωνίου ετών 46
Μουριζάκης Νικόλαος του Σταύρου ετών 45
Μπιριτάκης Χαρίλαος του Μιχαήλ ετών 52
Από τα Καμισιανά- Ραπανιανά:
Ανδρεδάκης Ιωάννης του Δημητρίου ετών 70
Γιορνταμιλάκης Κωνσταντίνος του Αντωνίου ετών 20
Κερατζιμπασάκης Νικόλαος του Εμμανουήλ, ετών 50
Κωσταριδάκης Ιωάννης του Στεφάνου, ετών 30
Κωσταριδάκης Νικόλαος του Κων/νου, ετών 18
Μαρκουλάκης Μιχαήλ του Εμμανουήλ, ετών 34
Μπατάκης Νικόλαος του Στυλιανού, ετών 42
Φουτάκης Ιωάννης του Δημητρίου, ετών 54
Κάθε φορά που οι Έλληνες πολεμούν ξέρουν πως μπορεί να πεθάνουν. Όμως πολεμούν για να υπερασπιστούν όχι μονάχα ένα κομμάτι γης, σπίτι ή οικογένεια. Πολεμούν για να υπερασπιστούν ότι πήραν από τους πατέρες τους και από τους πατέρες των πατέρων τους: δηλαδή την ελληνική παρακαταθήκη. Έτσι ο αγώνας από την αρχή χάνει τον υλικό του χαρακτήρα και γίνεται πράξη ηθική.
Έτσι, επίσης, παίρνει το νόημά της και η άλλη ενέργεια: η αποδοχή της θυσίας. Η ηρεμία και η γαλήνη στο δρόμο προς το ολοκαύτωμα, η προσφορά προς το θάνατο.
Σε μας οι μεγάλες ώρες ως Έθνος, δεν είναι μονάχα οι στιγμές της νίκης, αλλά και οι στιγμές της ήττας. Ξέρουμε πάντα πώς να σταθούμε και στο ένα και στο άλλο. Και φυσικά, το πιο δύσκολο είναι αυτό: να ξέρεις το τι πρέπει να κάνεις στη δύσκολη ώρα που είσαι ηττημένος ή που ξέρεις πως θα νικηθείς”. Τελειώνοντας η κυρία Κατάκη την συγκινητική ομιλία της σημείωσε: “ Αναδεικνύουμε και εμβαθύνουμε στην ιστορία μας, αντιστεκόμαστε στις προσπάθειες παραχάραξής της και προσπαθούμε να αντλήσουμε συμπεράσματα για να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους που απειλούν τη δημοκρατία και την κοινωνία την ίδια”.
Ακολούθησαν καταθέσεις στεφάνων, τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή, ψάλθηκε ο Εθνικός Ύμνος από όλους και η εκδήλωση τελείωσε με κέρασμα που παρέθεσε ο Δήμος Πλατανιά.
Γιάννης και Ηλίας Κάκανος
…………………………………………………………………………………………………….
