Ιστορικά στοιχεία των Τσικαλαριών Χανίων

18/10/2018 στο 2018, Κοινωνικά - Πολιτιστικά, Ρεπορτάζ

Το άλλοτε μικρό παραδοσιακό χωριό των γεωργών, κτηνοτρόφων και αγγειοπλαστών έχει μετεξελιχθεί τετραπλασιάζοντας πληθυσμό και έκταση στην αμφιθεατρική πλευρά του βουνού της Μαλάξας, ενώ εξακολουθεί να διατηρεί το παλιό παραδοσιακό του χρώμα με τα γραφικά νοικοκυρεμένα καλντερίμια που μοσχοβολούν από το άρωμα των διάφορων λουλουδιών που ομορφαίνουν οι νοικοκυρεμένοι ανθόκηποι των οικιών του.

Από την επίσκεψη μας στα Τσικαλαριά καταγράψαμε αφηγήσεις από τρεις ηλικιωμένους ανθρώπους, τον Νικόλαο Συτζίμη, τον παλιό Κοινοτάρχη Μανώλη Κλειδάκη και τον εφημέριο της Ενορίας π. Αντώνιο Τζανουδάκη που συναντήσαμε όπου με πολύ χαρά και συγκίνηση μας μίλησαν.

Τον πρώτο τον συναντήσαμε σ’ ένα γραφικό στενό καλντερίμι του παλιού χωριού, για να μας πει: «Το βουνό της Μαλάξας οι αρχαίοι το ονόμαζαν Βερέκυνθο και έχει την δική του ξεχωριστή ιστορία σύμφωνα με τη μυθολογία. Στην βόρεια πλευρά αυτού του βουνού είναι κτισμένα αμφιθεατρικά τα Τσικαλαριά τα οποία σήμερα έχουν επεκταθεί προς όλα τα σημεία του ορίζοντα. Για την ονομασία του χωριού μας θεωρούμε ως πιο επικρατέστερη να ονομάστηκε έτσι εξαιτίας των πολλών αγγειοπλαστείων που υπήρχαν τα παλιά χρόνια και που από εδώ μετοίκησαν αρκετοί αγγειοπλάστες σε διάφορα νησιά με τους περισσότερους στη Σίφνο. Είμαι 63 χρονών έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει στο χωριό και στα μαθητικά μου χρόνια θυμάμαι που πηγαίναμε στο τετραθέσιο εξατάξιο δημοτικό σχολείο 120 παιδιά. Πιο παλιά, όπως ξέρω, ήταν ακόμα πιο δύσκολα τα μαθητικά χρόνια γιατί έτυχε να λειτουργεί το σχολείο και μ’ έναν δάσκαλο. Σήμερα όλα είναι διαφορετικά και το χωριό συνεχίζει να προοδεύει, να μεγαλώνει συνεχώς τόσο σ’ έκταση όσο και σε πληθυσμό με την κοινωνία του να είναι αγαπημένη. Έχουμε κι έναν ιδιαίτερα δραστήριο Πολιτιστικό Σύλλογο που διοργανώνει τακτικά διάφορες εκδηλώσεις τηρώντας τα ήθη και τα έθιμα της παλιάς εποχής καθώς και αυτά που έφεραν οι Μικρασιάτες από τις αγαπημένες τους πατρίδες».

Παλιός πρόεδρος της Κοινότητας Τσικαλαριών ο κ. Μανώλης Κλειδάκης σημείωσε τα εξής: «Γεννήθηκα λίγο πριν από την Γερμανική Κατοχή στο Μάλεμε γιατί από εκεί είναι η μητέρα μου αλλά μεγάλωσα εδώ στα Τσικαλαριά και είμαι σήμερα 80 ετών. Χρημάτισα και πρόεδρος της Κοινότητας μετά το 1974 και θυμάμαι ότι ο πληθυσμός του χωριού μας ανερχόταν τότε στους 750 κατοίκους, ενώ σήμερα, έτσι όπως έχει επεκταθεί το χωριό, μπορεί να φθάνουν και τους δύο χιλιάδες. Τα παλιά χρόνια είμαστε πιο ενωμένοι γιατί γνωριζόμαστε όλοι. Το χωριό μας, βέβαια, συνεχώς μεγαλώνει και προοδεύει. Όταν, μετά την Κατοχή πήγα στο δημοτικό σχολείο υπήρχε μια δασκάλα η μακαριστή Ελένη Σκαμνάκη που δίδασκε και στις έξι τάξεις έχοντας 130 περίπου μαθητές. Μετά από δύο χρόνια ήρθε άλλος ένας εκπαιδευτικός ο Γεώργιος Παπαδάκης μακαριστός και αυτός και μου έκανε μάθημα στην Γ’ τάξη. Ήμασταν πολλά παιδιά γιατί εκτός από τις Τσικαλαριανές οικογένειες ήταν και τα παιδιά των Μικρασιατικών οικογενειών που ήρθαν στην Κρήτη με την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά την Μικρασιατική καταστροφή και που έμεναν στα αγροτικά μετόχια που είχαν κτιστεί επί Ενετοκρατίας και αργότερα επί Τουρκοκρατίας στον εύφορο κάμπο της περιοχής μας και ήταν έξι: “Του Αληδάκη, του Χουσείν, του Μπεντεβή, της Αλώνας και της Αγίας Φωτεινής”, κατέληξε ο κ. Κλειδάκης.

«Καθεδρικός Ναός των Τσικαλαριών είναι η Παναγιά “Κοίμηση της Θεοτόκου” που εορτάζει στις 15 Αυγούστου και χρονολογείται το 1634», μας είπε ο εφημέριος της Ενορίας π. Αντώνιος Τζανουδάκης για να συνεχίσει, υπογραμμίζοντας ότι «διακονώ την Ενορία 36 χρόνια και την εκκλησία 42 έχοντας χειροτονηθεί ιεροδιάκονος στον Ιερό Ναό της Παναγίας στο χωριό μου τον Τζιτφιφέ Αποκορώνου από τον νυν αρχιεπίσκοπο Κρήτης κ. Ειρηναίο και μετά από ένα μήνα χειροτονήθηκα πρεσβύτερος από τον ίδιο στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδος στον Λούλο. Όταν ήρθα στα Τσικαλαριά η περιοχή ήταν εντελώς διαφορετική με πολύ λιγότερο πληθυσμό και οικίες. Το χωριό, όμως, με την εργατική και αγαπημένη μεταξύ τους κοινωνία έχει προοδεύσει γεγονός που μας χαροποιεί όλους».

Ο ίδιος, συνεχίζοντας αναφέρθηκε στην περίοδο της Ενετοκρατίας επισημαίνοντας ότι «άφησε τη σφραγίδα της στην περιοχή με τις θαυμάσιες παλιές εκκλησίες που έχουν κτιστεί το 16ο και τον 17^ο αιώνα. Κεντρική εκκλησία είναι της Παναγίας που ήταν μετόχι της Αγίας Τριάδος όπως και ο Άγιος Ελευθέριος στις Μουρνιές έχοντας κτιστεί με το ίδιο πρότυπο σε μικρότερο μέγεθος από τον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδος. Παλιές εκκλησίες είναι και του Αγίου Ιωάννου και του Μιχαήλ Αρχαγγέλου καθώς επίσης και της Αγίας Φωτεινής που κτίστηκε στα τέλη του 16^ου και αρχές του 17^ου αιώνα. Στα μεταγενέστερα χρόνια κτίστηκαν και άλλες οι οποίες μαζί με τις παλιές είναι συνολικά 21 και όλες εορτάζονται πανηγυρικά από τους ευλαβείς κατοίκους των Τσικαλαριών».

Γιάννης και Ηλίας Κάκανος