Πέμπτη , 28 Μαρ 2024

ΣΤΟ ΓΑΒΑΛΟΧΩΡΙ ΑΠΟΚΟΡΩΝΟΥ : Το πρώτο λαογραφικό Μουσείο στο Νομό Χανίων

Το Γαβαλοχώρι συμπεριλαμβάνεται στην κατηγορία των ημιορεινών χωριών της ενδοχώρας του Αποκόρωνα με υψόμετρο 80 μέτρων, το οποίο επιβιώνει και προοδεύει χάριν της συλλογικής προσπάθειας και ενότητας που έχουν μεταξύ τους οι κάτοικοί του, παρά τη συνεχιζόμενη αδιαφορία του κράτους για τους αγρότες, τους  κτηνοτρόφους και τα προϊόντα που παράγουν.

 

Μερική όψη του χωριού με την παλιά εκκλησία της Παναγίας. 


Από την πρόσφατη επίσκεψη μας στο χωριό είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με αρκετούς κατοίκους, κυρίως ηλικιωμένους που συναντήσαμε στο παραδοσιακό καφενείο της πολύτεκνης οικογένειας Παπαθεοφίλου καταγράφοντας την αγωνία τους για το μέλλον των ελληνικών χωριών. Στο ίδιο μήκος κύματος οι δηλώσεις όλων, που μας επεσήμαναν τα εξής: “Η ανάγκη έκανε τους περισσότερους να πουλήσουν μέρος από την περιουσία τους – άλλοι με παλιά σπίτια και άλλοι με αγροτεμάχια – σε συνταξιούχους συνανθρώπους μας από διάφορα κράτη της Ευρώπης που ήθελαν να συνεχίσουν το υπόλοιπο της ζωής τους στο χωριό μας. Καλοί άνθρωποι είναι και περνάμε καλά. Επένδυσαν στο τόπο μας και ανακουφίστηκαν οι περισσότεροι οικονομικά, αφού τα αγροτικά προϊόντα εκτός του ότι έχουν απαράδεκτες τιμές δεν μπορούν να πουληθούν. Κι ενώ το χωριό δεν είναι παραθαλάσσιο έχει αρκετό τουρισμό. Τους πρώτους τουρίστες, πριν από 40 χρόνια τους προσέλκυσαν το Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο και τα πηγάδια. Πρέπει όμως το κράτος να ανασκουμπωθεί, ώστε να μην συνεχιστεί η πώληση της γης από τα παιδιά τους. Σήμερα, ντόπιοι και ξένοι είναι μισοί, μισοί…”


 Εξωτερική όψη του Λαογραφικού Μουσείου

Στο χωριό συναντήσαμε και τον πρόεδρο του Τοπικού Συμβουλίου, κ. Παναγιώτη Κουσκουβετάκη, ο οποίος μας οδήγησε στο Λαογραφικό Μουσείο λέγοντας μας ότι: “Η συλλογική προσπάθεια των χωριανών αλλά με πρωτεργάτες, να τονίσω, τον τέως γραμματέα της Κοινότητας και τον μακαρίτη τον  Βασίλη Φρονιμάκη, ιδρύθηκε επίσημα το Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο σε δικό του χώρο, μετά που μεταφέρθηκε από την Κοινότητα το 1968. Για το Μουσείο  θα σας πει περισσότερα ο παλιός μας γραμματέας. Η παράδοση είναι παρακαταθήκη και πολύτιμη ταυτότητα για όλους εδώ στο χωριό και συνυπάρχει μαζί της η αρχοντιά, η φιλοξενία και η ομορφιά, στοιχεία που έχουν εκτιμηθεί από χιλιάδες επισκέπτες του τόπου μας”.

Στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο η κα Ιουλία  Δρουβαλάκη μας ενημέρωσε για όλα τα εκθέματα. Εντύπωση μας έκαναν οι περιπτώσεις με τα κεντήματα της τεχνικής του κοπανελιού αλλά και η διαδικασία επεξεργασίας του μεταξιού. Για την τεχνική του «κοπανελιού» τόνισε τα εξής: “ Σε ένα μικρό κυλινδρικό μαξιλάρι παραγεμισμένο με άχυρο τοποθετούν στην επιφάνεια του το χαρτί με το ζωγραφισμένο σχέδιο του πλεκτού. Κάθε σχέδιο περιλαμβάνει μόνο τα περιγράμματα και τις διασταυρώσεις, όπου θα τοποθετηθούν καρφίτσες γύρω από τις οποίες πλέκεται το κοπανέλι. Για το μετάξι, επεσήμανε, δείχνοντας μια παλιά φωτογραφία: “ Ο τεχνίτης αυτός που τον έλεγαν μεταξά χρησιμοποιούσε ως σύνεργα ένα μεγάλο καζάνι, μια χειροκίνητη «σβίγκα» ξύλινο τροχό, μια λεπτή βέργα με τη βοήθεια των οποίων μάζευε με προσοχή σε «στρούμπι» ποικιλία μεταξένιων κλωστών. Οι κλωστές αυτές ήταν έτοιμες για τη δημιουργία υφαντών, πλεκτών και κεντημάτων. Η δημιουργία μεταξιού με τη σηροτροφία και η παραγωγή προϊόντων ήταν κυρίως έργο του γυναικείου πληθυσμού του Γαβαλοχωρίου. Μετά το λιάσιμο των κουκουλιών ερχόταν η σειρά του ειδικού τεχνίτη. Η οικοτεχνία αυτή περιορίστηκε στη δημιουργία ανδρικών, γυναικείων και παιδικών ενδυμάτων, εκκλησιαστικών και οικιακών υφασμάτων αλλά και στις διακοσμήσεις κάδρων που πλαισίωναν οικογενειακές φωτογραφίες”.

Ξεχωριστή αναφορά για το παλιό μεγάλο Γαβαλοχώρι από τη δεκαετία του 1910 που είχε πληθυσμό πάνω από 1500 κατοίκους, έκανε ο τέως γραμματέας της Κοινότητας κ. Νίκος Χειλαδάκης, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, τα εξής: “ Ένα από τα σπουδαιότερα λαϊκά επαγγέλματα του Γαβαλοχωρίου από τους βυζαντινούς ακόμη χρόνους ήταν του λιθοξόου ή πελεκάνου που αληθινά μεγαλούργησε στα τελευταία 200 χρόνια. Λαϊκοί δημιουργοί στο σύνολό τους οι Γαβαλοχωριανοί θριάμβευσαν δημιουργώντας αληθινά κομψοτεχνήματα όπως ανώφλια, κατώφλια, παραστάτες για πόρτες και παράθυρα, κορνίζες, σκάλες, τζάκια, καμινάδες, κολόνες και κεφαλοκόλονα, υδρορροές, στόμια πηγαδιών, καμπαναριά εκκλησιών, κλπ. Ανέκαθεν ήταν μεγάλο το χωριό μας, το μεγαλύτερο στην επαρχία και απ’ ό,τι θυμάμαι, το 1912 ο μόνιμος πληθυσμός του ήταν 1500 κάτοικοι, το 1928 1080, μετά την κατοχή  770  και με την μετανάστευση που ακολούθησε στα επόμενα χρόνια κάθε χρόνο μένανε και πιο λίγοι. Αυτά τα μηνύματα δεν τα εκτίμησε καμιά κυβέρνηση και φτάσαμε σήμερα να μας αναγκάζουν να προσευχόμαστε για να σωθεί η ύπαιθρος. Για το μουσείο μας εργαστήκαμε σκληρά μαζί με τον μακαρίτη τον Βασίλη Φρονιμάκη έχοντας και τη συμπαράσταση των χωριανών που μας έδιναν υλικό. Από το 1968 μέχρι σήμερα λειτουργεί επίσημα στον ίδιο χώρο και είναι το πρώτο που λειτούργησε σε όλο το Νομό”.   

Ξυλόγλυπτο τέμπλο και μια παλιά εικόνα από τον Ναό του Γαβαλοχωρίου, σκαλισμένο σε ξύλο κυπαρισσιού ανήκει στις αρχές του 19ου αιώνα. Δημιουργήθηκε με την διάτρητη τεχνική. Λεπτοί κλάδοι αμπέλου, πολλά φύλλα και εξαιρετικά άνθη φανερώνουν ζωντάνια, φυσικότητα και ομορφιά. Το τέμπλο συμπληρώνει οι εικόνες που ακολουθούν αρκετά πιστά την Κρητική παράδοση της όψιμης βενετοκρατίας.

 

 


“Τα συγκεκριμένα όπλα του πίνακα αυτού χρησιμοποιήθηκαν από τους Κρητικούς στους Βαλκανικούς Πολέμους, ενώ τ’ άλλα στις κρητικές επαναστάσεις”, επισημαίνει ο κ. Παναγιώτης Κουσκουβετάκης.

 

 Το μαξιλάρι που κεντούν το κοπανέλι.   

 

  Μια παλιά φωτογραφία μ’ έναν τεχνίτη του μεταξιού.

 

  Εργαλεία για την εξόρυξη της πέτρας. Οι πρώτοι ογκόλιθοι που έβγαιναν ονομάζονταν καντουνάδες, που έχουν πάχος μέχρι και ένα μέτρο. Μετά το στρώμα των καντουνάδων βρίσκονται οι πλάκες και πιο κάτω ο μαλακός ογκόλιθος.

 

 

 Η παλιά κουζίνα με το πυρομάχι και τον φούρνο. Παραδίπλα ο αργαλειός και το πατητήρι, το οποίο χρησιμοποιούσαν και ως κρεβάτι.

    

 Μια παλιά ραπτομηχανή.

 

 

 

  Από την περιοχή με τα 24 παλιά πηγάδια, τα οποία μαζί με το Μουσείο αποτέλεσαν τον πρώτο πόλο έλξης τουριστών. Με το νερό των πηγαδιών υδρευόταν όλο το χωριό.

 


    

  Κάτοικοι του χωριού συζητούν την απελπιστική καθημερινότητα που πλήττει, κυρίως, την αγροτιά. Μεταξύ αυτών ο τέως γραμματέας της Κοινότητας και ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου. Πλήγμα για την πολύτεκνη οικογένεια, το πρόσφατο αιώνιο ταξίδι του νοικοκύρη καφετζή, Γεωργίου Παπαθεοφίλου που άφησε γυναίκα με πέντε παιδιά.  


Απαντήστε

Το email σας δεν θα δημοσιευθεί.Τα υποχρεωτικά πεδία είναι σημειωμέα *

*

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.

Πηγαίνετε Στην Κορυφή
WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com